در واقع در این طرح سهام براساس نرخ بازده بدون ریسک ۲۰ درصدی با کف قیمتی تعیین شده توسط سهامدار عمده مواجه می‌شود، حال آنکه سقف قیمت آن محدودیتی ندارد. بر همین مبنا ناشر اوراق اختیار فروش تبعی که سهامدار عمده می باشد ، بازده مثبت ۲۰ درصدی در سررسید مشخص برای سهامداران حقیقی و جز را تضمین می‌کنند. به زبانی ساده و در یک جمله می‌توان گفت که اوراق اختیار فروش تبعی سهام، آپشنی است که پشتوانه آن خود سهم است و ریسک خریداری سهام را بر مبنای اوراق فاقد ریسک تضمین می‌کند.
سازو کار اوراق اختیار فروش تبعی
ساز و کار اولیه این طرح به این شکل است که سهامداران عمده می‌توانند اوراقی را تحت عنوان آپشن یا اختیار منتشر کنند و از این طریق ریسک سرمایه‌گذاران خرد را کاهش دهند و در عین حال ریسک نوسان منفی قیمت یک سهم را هم کمتر کنند. با این طرح سهام به‌طور کامل بیمه می‌شود، اما امکان انجام معاملات ثانویه روی اوراق وجود ندارد و خریدار فقط می‌تواند از اختیار خود استفاده کند، اما در عین حال کسی که یک آپشن را خریداری کرده خیالش راحت است که این سهام را در یک دوره مشخص بالاتر از رقم کنونی به فروش خواهد رساند.
در صورت برگزاری مجامع عمومی و یا جلسه هیئت مدیره برای تصویب تقسیم سود و یا افزایش سرمایه شرکتی که “اوراق اختیار فروش تبعی” آن عرضه شده است “عرضه کننده” می بایست قبل ازبرگزاری مجامع عمومی و یا جلسه هیئت مدیره برای تصویب تقسیم سود و یا افزایش سرمایه سهم پایه، نسبت به تسویه “اوراق اختیار فروش تبعی” اقدام نماید. در این حالت، تاریخ اعمال۲ روزمعاملاتی قبل از برگزاری مجمع عمومی یا جلسه هیئت مدیره خواهد بود و “قیمت اعمال” نیز با لحاظ نمودن سود “اوراق اختیار فروش تبعی” به نسبت کاهش زمان اعمال، تعدیل خواهد شد.
فرایند اعمال “اوراق اختیار فروش تبعی” به شرح زیر است:
۱- درصورتی که قیمت پایانی سهم پایه در روز اعمال بزرگتر یا مساوی قیمت اعمال باشد، “اوراق اختیارفروش تبعی” قابل اعمال نیست.
۲- درصورتی که قیمت پایانی سهم پایه در روز اعمال از قیمت اعمال کمتر باشد، اعمال “اوراق اختیار
فروش تبعی” منوط به ارائه درخواست اعمال از سوی سهامدار و از طریق کارگزار وی به بورس حداکثرتا ساعت ۱۳ روز اعمال خواهد بود.
۳- در صورت ارائه درخواست اعمال طی مهلت مقرر به بورس اقدامات زیر حسب مورد، طبق اطلاعیه عرضه انجام خواهد شد:
۳-۱- انتقال سهم به قیمت اعمال، از دارنده “اوراق اختیار فروش تبعی”به عرضه کننده
۳-۲- پرداخت مابه التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم پایه به دارنده “اوراق اختیار فروش تبعی”به صورت نقدی یا از طریق واگذاری سهم پایه از عرضه کننده به دارنده “اوراقاختیارفروش تبعی”
مقایسه اختیار معامله در ایران با سایر نقاط جهان
در دنیا ۲ دونوع اختیار معامله وجود دارد : ۱- اختیار معامله امریکایی ۲- اختیار معامله اروپایی
اختیار معامله امریکایی قابل اعمال در هر لحظه از زمان و اختیار معامله اروپایی صرفا قابل اعمال در سررسید است.به گزارش عصر بانک دات آی آر، با توجه به اینکه در ایران برای این اوراق بازار ثانویه وجود نداشته و اوراق پس از خریداری توسط سرمایه گذار تا زمان سررسید در بازار مورد معامله قرار نمی گیرد لذا می توان از این حیث آن را نوعی اختیار معامله اروپایی دانست (هر چند به دلیل عدم امکان معامله تا قبل از سررسید و همچنین تضمین یک نرخ بازدهی مشخص، نمی‌تواند نام اختیار فروش را داشته باشد).
تفاوت دیگر انتشار این اوراق در ایران و سایر بورس های جهان در این است که در سایر بورس ها هدف اصلی ناشر از انتشار این اوراق کسب انتفاع می باشد. در حالیکه این ابزار در ایران در راستای حمایت از بازار بوده که این حمایت ها این بار به شکلی متفاوت و در قالب استفاده از این اوراق صورت گرفته است. بطوریکه کسب انتفاع ناشران چندان مطرح نیست. البته رشد قیمت سهام نیز خود نوعی کسب انتفاع تلقی می شود.
تفاوت دیگر در این است که در دیگر بورس ها لزومی ندارد سرمایه گذار قبل از خرید اوراق اختیار فروش خود سهم را در اختیار داشته باشد. بلکه این امکان وجود دارد تا پس از خرید این اوراق بتوان سهم را با قیمت پایین تر خریداری کند. اما در بورس ایران الزامی است سرمایه گذار حتماً سهام شرکت مورد نظر را داشته باشد و پس از آن اقدام به خرید این اوراق کند.
به گزارش عصر بانک، طبق دستورالعمل های استفاده از این ابزار، فروشنده اوراق متعهد می شود تا اوراق را به قیمتی حداقل ۲۰ درصد بالاتر از قیمت فروش آن خریداری کند. اما با توجه به اینکه حدود ۰.۵ درصد از قیمت سهام در ابتدا بابت ورقه اختیار فروش از سرمایه گذار اخذ می شود می توان به کسب سود حداقل ۱۹ درصدی پس از کسر کارمزد کارگزاری در پایان دوره اطمینان داشت که این رقم در صورت رشد قیمت سهم با بازدهی نامحدود همراه است. چراکه در افزایش قیمت سهام مشخص می تواند سهام خود را در بازار به فروش رسانده و از رشد قیمت ها نیز انتفاع به دست آورد. اما در دیگر بورس ها طبق دستورالعمل ها حدود پنج درصد از قیمت سهام در ابتدا بابت ورقه اختیار فروش از سرمایه گذار اخذ می شود که این مورد نیز از دیگر تفاوت های ابزار اختیار فروش سهام در ایران با سایر بورس های جهان است.
مزایا و معایب این اوراق
مزایا
سهامداران عمده دیگر برای حمایت از سهامشان لازم نیست که درصد سهامداری خود در بورس را افزایش دهند بلکه با انتشار این اوراق می‌توانند ریسک سرمایه گذاری را پوشش داده و در عین حال از سهامشان حمایت کنند.
انتشار این اوراق موجب افزایش تقاضا برای سهام پایه و بازگشت اعتماد سرمایه گذاران به بازار خواهد شد.
مدیریت و پوشش ریسک برای سهامداران خرد
حداقل بازدهی ۲۰ درصدی این مزیت را دارد که اگر قیمت سهم افزایش یافت لزومی برای تعهد سهامدار عمده وجود ندارد.
معایب
عدم وجود بازار ثانویه
الزام داشتن سهام پایه به هنگام خرید این اوراق
وجود سقف خرید برای هر کد معاملاتی
نتیجه گیری
به نظر می رسد با رفع محدودیت ها و اتخاذ تمهیدات لازم بتوان از این ابزار برای حمایت از قیمت سهام شرکت ها بالاتر از ارزش ذاتی آنها و گذار از موقعیت فعلی بازار سرمایه استفاده کرد.