تعریف بهره چیست؟
بهره پولی است که به عنوان امتیاز قرض دادن پول به شخص وام دهنده پرداخت میشود و معمولاً با یک نرخ سالیانه به صورت درصدی بیان میشود. بهره گاهی با نامهایی چون سود مشارکت نیز شناخته میشود و میتواند به سود حاصل از مشارکت فرد در پروژهها یا سرمایه گذاری ها اشاره کند.
توضیحاتی در مورد بهره
دو نوع اصلی بهره وجود دارد که میتواند برای محاسبه بهـره وام مورداستفاده قرار گیرد: بهره ساده و بهره مرکب.
بهـره ساده نرخ تعیین شدهای بر اساس اصل پول قرض داده شده است که قرض گیرنده باید برای جبران استفاده از پول، آن را بپردازد. بهـره مرکب سودی است هم بر اساس اصل پول و هم بر اساس سود پرداخت شده برای وام محاسبه و پرداخت میشود. در ایران فقط بهـره ساده مرسوم است و مورداستفاده قرار میگیرد اما در اکثر کشورها بـهره مرکب بیشتر استفاده میشود.
بعضی از عواملی که در محاسبه نوع سود و نرخ بهـره وام دخیل هستند عبارتاند از: هزینه فرصت (هزینه عدم توانایی قرض دهنده در استفاده از پولی که قرض میدهند)، مقدار تورم مورد انتظار، ریسک نکول یا ناتوانی وام گیرنده در باز پرداخت وام، مدت زمانی که پول قرض داده میشود، احتمال مداخله دولت در نرخ سود و نقدینگی وام.
قانون عدد ۷۲
ممکن است شما با این پیشنهاد روبروی شوید که n ریال در جایی سرمایه گذاری کنید و بعد از x سال سرمایه شما دو برابر میشود. در این صورت احتمالاً کنجکاو میشوید که نرخ بهره این سرمایه گذاری چقدر است؟ یک راه سریع برای اینکه به صورت تقریبی نرخ بهـره را تخمین بزنید، استفاده از قانون ۷۲ است. مثلاً، اگر عدد ۷۲ را بر تعداد سالها تقسیم کنید، نرخ سود تقریبی به دست میآید. برای مثال فرض کنید بانکی در تبلیغات خود اینطور مدعی میشود که اصل سپرده شما را بعد از ۵ سال دو برابر میکند. در این صورت با تقسیم عدد ۷۲ بر عدد ۵ نرخ بهره ای که بانک پرداخت میکند مشخص میشود و این نرخ برابر با ۱۴٫۴ درصد است.
توجه داشت باشید که قانون ۷۲ فقط در شرایطی به درستی عمل میکند که شرایط بهـره مرکب اعمال شود؛ یعنی هم اصل پول و سپرده شما سود دریافت کند و هم سودهای دریافتی مجدداً سرمایه گذاری شده و سود دریافت کنند.
تاریخچه
گرفتن بهره بابت قرض پول امروزه عادی شده است اما پیشازاین چندان رایج و موردقبول نبود. چراکه نرمهای اجتماعی از تمدنهای خاورمیانهای تا قرون وسطی به بهره وام به چشم نوعی گناه مینگریستند.
این تردید اخلاقی دریافت بهـره از وام، در طول دوره رنسانس از میان برداشته شد. مردم شروع به قرض دادن پول برای رشد کسبوکارها در جهت اقدامی برای بهبود موقعیت خود کردند. بازارهای در حال رشد و پویایی نسبی اقتصاد وام ها را رایجتر کرد و سود حاصل از آنها را قابلپذیرشتر. در طول همین زمان بود که پول به عنوان یک کالا در نظر گرفته شد و دریافت بهره در برابر هزینه فرصت قرض دادن آن با ارزش جلوه کرد.
فیلسوفان سیاسی در سالهای ۱۷۰۰ تا ۱۸۰۰ نظریه اقتصادی پشت پرده دریافت سود برای پول قرض داده شده را روشن کردند. نویسندگانی چون آدام اسمیت، فردریک باستیا و کارل منگر.
ایران، سودان و پاکستان بهره را از سیستم مالی و بانکداری خود خارج کردهاند و باعث شدند تا وام دهنده ها بهجای دریافت بهره از پولی که قرض داده بودند، در سود و ضرر آن شریک شوند. این روند در بانکداری اسلامی که از دریافت سود بر وام ها اجتناب میکند، در اواخر قرن ۲۰ رایجتر شد.