در کشورهایی که دارای جمعیت مسلمان زیادی هستند، استفاده از ابزارهای مالی متعارف مانند اوراق قرضه، کارایی و مقبولیتی ندارد. بر این اساس دولتها و شرکتهای اسلامی و یا شرکتهای اسلامی فعال در کشورهای
غیراسلامی که بدنبال تأمین مالی و مدیریت بدهی خود هستند نیازمند یافتن جایگزین هایی مطابق با اصول اسلامی می باشند. در سالهای اخیر رشد ابزارهای مالی اسلامی که به صکوک شهرت یافته بسیار چشمگیر بوده
است. تا جایی که بر اساس آمار، تا پایان سال ۲۰۰۶ میلادی ارزش کل صکوک منتشر شده بالغ بر ۵۰ میلیارد دلار عنوان شده است. کشورهای بحرین، مالزی، قطر و آلمان به عنوان پیشگامان در این زمینه شناخته شدهاند.
در حالت کلی میتوان صکوک را اوراق بهادار مبتنی بر دارایی، با درآمد ثابت یا متغیر، قابل معامله در بازار ثانویه و مبتنی بر اصول شریعت دانست.
برگرفته از واژه عربی صکوک به معنای چک، نوشته بدهکار، سفته و قبض بدهی است و « صکوک » اصطلاح تعریف می شود. تمایزی که میان این دو تعریف از صکوک وجود « اوراق قرضه اسلامی » به طور معمول، به عنوان
دارد، اساسی و مهم است، چرا که با تاکید بر این تفاوت، هدف از به کارگیری صکوک به عنوان ابزاری جدید در بانکداری اسلامی، تقلید از اوراق قرضه مبتنی بر بهره در بانکداری معمول نیست، بلکه ایجاد ابزاری ابتکاری است
که منطبق بر قوانین شریعت اسلام باشد.
صکوک به عنوان اوراق بهادار با پشتوانه مالی تعریف می شود که باید خود دارای ارزش باشد و نمیتواند براساس فعالیت های سفتهبازی و سوداگرانه و در واقع فعالیت هایی که بدون خلق ارزش و کار صورت میگیرند،
سودآوری داشته باشد. اوراق بهادار صکوک منابع مالی را با پشتوانه ترازنامه و دارایی های فیزیکی شرکتهای خاص جذب میکنند.
استفاده از لفظ صکوک جهت ابزارهای مالی اسلامی برای نخستین بار در سال ۲۰۰۲ در جلسه فقهی بانک توسعه اسلامی پیشنهاد شد. بعد از آن سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی اقدام به معرفی ۱۴
نوع صکوک نمود. که عبارتند از؛
۱) صکوک مالکیت داراییهایی که در آینده ساخته میشود، ( ۲) صکوک مالکیت منافع دارایی های موجود،( ۳) صکوک مالکیت منافع دارایی هایی که در آینده ساخته میشود، ( ۴) صکوک سلم، ( ۵) صکوک استصناع،صکوک مرابحه، ( ۷) صکوک مشارکت، ( ۸) صکوک مضاربه، ( ۹) صکوک نماینده سرمایه گذاری، ( ۱۰ ) صکوک مزارعه، ( ۱۱ ) صکوک مساقات، ( ۱۲ ) صکوک ارائه خدمات، ( ۱۳ ) صکوک حق الامتیاز.
از بین صکوک فوق الذکر تنها استفاده از صکوک اجاره، سلم و استصناع و تا حدی صکوک مشارکت، مرابحه و مضاربه معمول است.
در یک تقسیم بندی دیگر میتوان صکوک را به دو گروه ابزار حقوق صاحبان سهام و ابزار بدهی تقسیم نمود. صکوک اجاره، سلم، استصناع و مرابحه زیر مجموعه ابزار بدهی و صکوک مشارکت و مضاربه زیر مجموعه ابزار حقوق صاحبان سهام قرار میگیرند. یکی از مهمترین انواع صکوک معرفی شده “صکوک اجاره” میباشد. صکوک اجاره در حقیقت اوراق بهاداری است که دارنده آن بصورت مشاع، مالک بخشی از دارایی است که منافع آن بر اساس قرارداد اجاره به مصرفکننده یا بانی واگذار شده است.
جهت انتشار اوراق اجاره وجود حداقل سه نهاد مالی ضروری میباشد که عبارتند از بانی، واسط و امین. بانی شخصی حقوقی است که صکوک اجاره با هدف تأمین مالی آن را منتشر میشود و میتواند اقدام به
اجاره نمودن دارایی مبنای انتشار صکوک اجاره از واسط به نمایندگی از سرمایه گذاران نماید. واسط نهاد مالی است که صرفاً به منظور نقل و انتقال دارایی به وکالت از دارندگان صکوک اجاره و انتشار صکوک اجاره تشکیل
میشود. امین نیز شخص حقوقی است که به نمایندگی از سرمایه گذاران و به منظور حفظ منافع آنان در چارچوب ضوابط اجرایی انتشار صکوک اجاره مسئولیت نظارت برکل فرآیند عملیاتی صکوک اجاره را بر عهده
دارد.