برگه: سئوالات متداول

برای جستجو در موضوعات این بخش از کادر زیر استفاده نمایید

راهنمای بخش ها
راهنمای سامانه ها
راهنمای ابزارها + ویژگی ها
راهنمای پروفایل ها
راهنمای حساب + پنل کاربری
مفاهیم و آموزش های پایه
آموزش مفاهیم و روش های تحلیلی
آموزش روش ها و مفاهیم معاملاتی
روش ها و مفاهیم پرداخت ارزی
شاخص بان
مارکت بان
پرشین ای پی آی
سامانه معاملات طلا
راهنمای اپلیکیشن قیمت‌ها

راهنمای شاخص های اقتصادی

۲۹. سن بازنشستگی زنان در شاخص‌های اقتصادی به معنای چیست؟

اگر ۳۵ سال سابقه بیمه داشته باشید، بدون محدودیت سنی می‌توانید بازنشسته شوید.
اگر ۴۲ سال سن و حداقل ۲۰ سال سابقه کار دارید که بیمه آن پرداخت شده است، به شرط آنکه در جایی استخدام باشید و بیمه شما پرداخت شود، میتوانید بازنشسته شوید.
اگر حداقل ۴۵ سال سن و حداقل ۳۰ سال سابقه بیمه داشته باشید، می‌توانید بازنشسته شوید.
اگر حداقل ۵۵ سال سن و حداقل ۱۰ سال سابقه بیمه داشته باشید، می‌توانید بازنشسته شوید.
اگر حداقل ۵۵ سال سن و حداقل یک سال سابقه بیمه داشته باشید، می‌توانید با خرید الباقی سابقه مورد نیاز خود تا ۱۰ سال از سازمان تامین اجتماعی، سابقه بیمه خود را به ۱۰ سال رسانده و بازنشسته شوید.
شایان ذکر است بانوانی که دارای سابقه مشاغل سخت هستند، به ازای هر سال سابقه، ۱.۵ سال سابقه محاسبه می‌شود. همچنین شرایط خاص بازنشستگی برای افرادی که جانباز و یا معلول میباشند نیز وجود دارد.
توجه داشته باشید برای محاسبه تعداد سال سابقه بیمه تفاوتی بین پرداخت حق بیمه از طرف کارفرما با بیمه زنان خانه‌دار، بیمه قالیبافی، بیمه اختیاری، مشاغل آزاد، هنرمندان، خبرنگاران و سایر بیمه خویش‌فرما نمی‌باشد و کلیه سال‌های پرداخت حق بیمه‌های فوق به عنوان تعداد سال سابقه بیمه در نظر گرفته می‌شود. همچنین مدت زمان استفاده از بیمه بیکاری، مرخصی زایمان و استعلاجی نیز به عنوان سابقه بیمه در نظر گرفته می‌شود .

۲۸. سن بازنشستگی مردان در شاخص‌های اقتصادی به معنای چیست؟

اگر ۳۵ سال سابقه بیمه داشته باشید، بدون محدودیت سنی می‌توانید بازنشسته شوید.
اگر حداقل ۵۰ سال سن و حداقل ۳۰ سال سابقه بیمه داشته باشید، می‌توانید بازنشسته شوید.
اگر حداقل ۶۰ سال سن و حداقل ۱۰ سال سابقه بیمه داشته باشید، می‌توانید بازنشسته شوید.
اگر حداقل ۶۰ سال سن و حداقل یک سال سابقه بیمه داشته باشید، میتوانید با خرید الباقی سابقه مورد نیاز خود تا ۱۰ سال از سازمان تامین اجتماعی، سابقه بیمه خود را به ۱۰ سال رسانده و بازنشسته شوید.
توجه داشته باشید برای محاسبه تعداد سال سابقه بیمه تفاوتی بین پرداخت حق بیمه از طرف کارفرما با بیمه رانندگان، بیمه کارگران ساختمانی، بیمه قالیبافی، بیمه اختیاری، مشاغل آزاد، هنرمندان، خبرنگاران و سایر بیمه‌های خویش فرما نمیباشد و کلیه سالهای پرداخت حق بیمه‌های فوق به عنوان تعداد سال سابقه بیمه در نظر گرفته می‌شود. همچنین مدت زمان استفاده از بیمه بیکاری، مرخصی زایمان و استعلاجی نیز به عنوان سابقه بیمه در نظر گرفته می‌شود.
شایان ذکر است آقایانی که دارای سابقه مشاغل سخت هستند، به ازای هر سال سابقه، ۱.۵ سال سابقه محاسبه می‌شود. همچنین شرایط خاص بازنشستگی برای افرادی که جانباز و یا معلول می‌باشند نیز وجود دارد.

۵۶.نرخ مالیات شرکت ها در شاخص‌های اقتصادی به معنای چیست؟

مالیاتی که شرکت­ها موظف به پرداخت آن هستند بستگی به سه مؤلفه زیر دارد.

  • نوع شرکت
  • نوع فعالیت ها
  • فرآیندهای مالی­ شرکت

براساس قانون، همه شرکت ­های ثبت شده در اداره ثبت شرکت­ها، ملزم به پرداخت مالیات هستند. محاسبه و پرداخت مالیات بستگی به نوع شرکت دارد. برخی از شرکت­ها معاف از مالیات هستند یا مشمول تخفیفات می­شوند به طور مثال شرکت ­های تعاونی برای پرداخت مالیات شرایط خاصی دارند . نوع فعالیت شرکت نیز نقش تعیین کننده در مالیات پرداختی دارد. به طور مثال شرکت­های دانش بنیان معافیت های ویژه مالیاتی دارند.
فرآیندهای مالی شرکت نیز در تعیین مالیات مؤثر است. شرکت­های خوش حساب که چندین سال متوالی مالیات خود را به موقع پرداخت کرده­اند از مشوق های مالیاتی برخوردار می­شوند .
انواع مالیات برای شرکت ­ها : مالیات برای شرکت­ها انواع مختلفی دارد که با آنها آشنا می­شویم.

۱- مالیات بردرآمد

یکی از مالیات هایی که از اشخاص حقیقی و حقوقی و شرکت­ها دریافت می­شود، مالیات بر درآمد است. مطابق ماده ۱ قانون مالیات مستقیم، هر شخص ایرانی به ازای کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران دارد باید مالیات بپردازد.
همه شرکت­ها نیز پس از محاسبه مالیات و کسر معافیت ها و تخفیفات، موظف به پرداخت مالیات محاسبه شده هستند.

۲- مالیات اموال و املاک

مطابق بند ۱ ماده ۱ قانون مالیات مستقیم، اشخاص حقیقی و حقوقی باید مالیات املاک و اموالی که دارند را پرداخت کنند.
این مالیات به میزان نیم در هزار نسبت به ارزش اسمی سهام تعیین شده است. مالیات اموال و املاک باید در زمان تأسیس شرکت یا هنگام افزایش سرمایه محاسبه و پرداخت شود .

۳- مالیات عملکرد شرکت ها

مالیات عملکرد، به شیوه عملکرد شرکت و سود و زیان آن بستگی دارد.
مالیات بر عملکرد یکی از مالیات­­های مستقیم است که مطابق قوانین سازمان امور مالیاتی همه شرکت ها و مؤسسات حسابداری یا بازرگانی، ملزم به پرداخت آن هستند. شیوه پرداخت این نوع مالیات به این گونه است که شرکت ها پس از ثبت درآمد و هزینه های شرکت در طول سال مالی، میزان سود و زیان شرکت را مشخص می­کنند.
پس از بررسی و محاسبه سود و زیان، اظهارنامه و صورت حساب سود و زیان را به سازمان امور مالیاتی تحویل می­دهند. سازمان امور مالیاتی با بررسی اظهارنامه مالیاتی تا یک سال پس از دریافت اظهارنامه، مالیات پرداختی را محاسبه می­کنند. نرخ مالیات بر عملکرد شرکت­ها ۲۵ درصد سود است.

۴- مالیات تکلیفی

مالیات عملکرد نوعی از پرداخت مالیات است که شرکت ­ها موظف هستند در موعد مقرر آن را محاسبه کرده و به سازمان امور مالیاتی پرداخت نمایند . یکی از مهم­ترین انواع مالیات تکلیفی، مالیات بر حقوق کارکنان است. در این شیوه پرداخت کارفرما به عنوان واسطه، باید مالیات تکلیفی را از حقوق کارکنان کسر کرده و به حساب سازمان امور مالیاتی پرداخت کند.

۵- مالیات برارزش افزوده

نوعی دیگر از مالیات عیر مستقیم برای شرکت­ها، مالیات بر ارزش افزوده است که شیوه وصول آن راحت­تر از سایر مالیات­ها است. ارزش افزوده، ارزشی است که در چرخه تولید و در هر مرحله به خاطر موادی که به کالا یا خدمات اضافه می­شود؛ به قیمت آنها افزوده می­شود.
خوب است بدانید مالیات برارزش افزوده یکی از مالیات های غیر مستقیم است که پرداخت نهایی آن برعهده مصرف کننده است. بر اساس ماده ۳ قانون مالیات برارزش افزوده، این نوع مالیات از تفاوت بین ارزش کالا و خدمات خریداری یا تحصیل شده در یک دوره مشخص به دست می آید.
مطابق قوانین سازمان امور مالیاتی، پرداخت این نوع مالیات، به صورت مرحله به مرحله است. به عبارت دیگر از مرحله شروع تولید تا زمانی که به دست مشتری می­رسد، در هر مرحله مالیات را باید پرداخت نمود.
فروشگاه ها و مراکز خرید موظف هستند هر سه ماه یک بار از طریق سامانه یکپارچه مالیات بر ارزش افزوده به آدرس evat.ir مراجعه کرده و مالیات تعلق گرفته را پرداخت نمایند .

۶- مالیات حقوق و دستمزد

طبق ماده ۱ قانون مالیات مستقیم، همه اشخاص حقیقی و حقوقی که داخل کشور فعالیت اقتصادی، خدماتی و غیره دارند مشمول پرداخت مالیات برحقوق و دستمزد هستند.

محاسبه مالیات شرکت های ثبت شده بدون فعالیت:

برخی شرکت­ها ممکن است پس از ثبت، به دلایل مختلف فعالیت های خود را متوقف نمایند. دلایل عدم فعالیت شرکت­ها می­تواند به خاطر ورشکستگی، دلسردی از کار، اختلاف میان شرکا، وضعیت اقتصادی و غیره باشد.
شرکت­ بدون فعالیت، شرکتی است که هیچ گردش مالی نداشته و خرید و فروشی به نام شرکت یا صاحبان شرکت ثبت نمی­شود.در این شرکت­ها هیچ قراردادی به نام شرکت، بسته نمی­شود.
شاید خیلی ها تصور کنند برای شرکت­هایی که فعالیتی ندارند، نیازی به محاسبه و پرداخت مالیات نیست، اما خوب است بدانید شرکت­های ثبت شده بدون فعالیت، باید کلیه اقدامات لازم برای پرداخت مالیات را انجام دهند.
شرکت­های بدون فعالیت هم مانند سایرشرکت­ها موظف هستند، دفاتر قانونی خود را پلمپ کرده و در پایان سال، همراه با اظهارنامه مالیاتی که نشان دهنده عدم فعالیت شرکت است، را به سازمان امور مالیاتی تحویل دهند . پس از بررسی مدارک ارسالی، سازمان امورمالیاتی در صورت صحت مدارک و کامل بودن آنها، مالیاتی برای شرکتی که دارای عدم فعالیت است، وضع نمی­کند .

مالیات شرکت­های تعاونی:

شرکت­های تعاونی نیز مانند سایر شرکت­ها، موظف به تهیه و تنظیم دفاتر قانونی و اظهارنامه مالیاتی برای پرداخت مالیات هستند . این شرکت­ها نیز باید در پایان سال مالی اظهارنامه خود را برای محاسبه مالیات به سازمان امور مالیاتی تحویل دهند.

مالیات شرکت­های سهامی:

یکی دیگر از انواع مالیات برای شرکت­ها، پرداخت مالیات شرکت سهامی عام و خاص است . خوب است بدانید نرخ مالیات فروش سهام و حق تقدم آن از ۵ درصد ارزش فروش به ۱ درصد کاهش پیداکرده است.

مالیات مؤسسات غیر تجاری:

اشخاص حقوقی ایرانی که اقدام به تشکیل شرکت با هدف عدم تقسیم سود کرده ­اند در صورتی که دارای فعالیت انتفاعی باشند و از این راه به سودی دست پیدا کنند، مشمول پرداخت مالیات به نرخ مقرر هستند .

۵۷. نرخ بهره بین بانکی در شاخص‌های اقتصادی به معنای چیست؟

منظور از نرخ بهره بین بانکی نرخی است که در بازار بین بانکی تعیین می‌شود. این نرخ بر سایر بازارها تأثیر می‌گذارد؛ افزایش آن هزینه تأمین کسری را افزایش می‌دهد و بانک‌ها حاضر می‌شوند با نرخ‌ها بالاتری به سپرده‌گذارها سود پرداخت کنند تا کسری خود را جبران کنند.مهمترین نرخی که در بازار پول کارکرد جهت‌دهی به نرخ‌های بهرۀ بازار را در اختیار دارد، نرخ تأمین ذخایر توسط سیستم بانکی است. نرخ بهره در اصل و منشأ، قیمت ذخایر است . بانک‌ها زمانی که در پایان دورۀ مالی کوتاه‌مدت اعم از روزانه یا هفتگی، دچار کسری ذخایر می‌شوند، ناچارند آن را از سایر بانکها در بازار بین بانکی یا از بانک مرکزی استقراض کنند. نرخی که بانکها در این شرایط به ذخایر یا پایۀ پولی دسترسی پیدا می‌کنند، علامت‌دهنده و تعیین‌کنندۀ نرخ بهره در اقتصاد است .

از اینجا مشخص می‌شود که بانک مرکزی برای کنترل نرخ بهره در اقتصاد باید نرخ‌های علامت‌دهنده که همانا نرخ بهره در بازار بین بانکی و نرخ اضافه برداشت از بانک مرکزی است را کاهش دهد. این اقدام به طور خودکار، نیازمند افزایش در رشد پایۀ پولی بوده، یا رشد پایۀ پولی از تبعات آن است. تا زمانی که بانک مرکزی بر اضافه برداشت بانکها جریمۀ ۳۴ درصدی وضع می‌کند، به بانکها گرا می‌دهد که برای حفظ منابع خود تا این سقف بهره بپردازند.

اگر بانک مرکزی نرخ جریمۀ اضافه برداشت را بطور معنی‌داری کاهش دهد (که برای کنترل نرخ بهره چاره‌ای جز این ندارد) باید افزایش در میزان اضافه برداشت بانکها (رشد پایۀ پولی) را تحمل کند. مهم‌تر از آن و پیش از آن، اگر بانک مرکزی بخواهد تمایل بانکها به استقراض از بانک مرکزی را کاهش دهد، باید با تزریق پایۀ پولی (ذخایر) به بازار بین بانکی و افزایش در عرضۀ منابع، از میزان نرخ بهره در بازار بین بانکی بکاهد. وقتی بانکها بتوانند فرضاً با نرخ زیر ۱۵ درصد در بازار بین بانکی تأمین مالی کنند، به هیچ سپرده‌گذاری سود بیش از ۱۵ درصد نخواهند داد.

کاهش غیردستوری نرخ سود بانکی تنها از این مسیر ممکن است و این همان چیزی است که بانک مرکزی عملاً بدان پی برده است. نرخ سود بانکی با ابزارهای مستقیم دستوری و غیرمستقیم یعنی بازاری، قابل کنترل است. اگر سیستم بانکی کشور دولتی بود، دولت قادر بود به‌سادگی با یک بخشنامه حکم به کاهش نرخ سود بانکی و متناسب‌کردن آن با تورم کند، زیرا بانکهای دولتی به دلیل ذی‌نفع‌نبودن انگیزه‌ای برای تخطی از این دستور نمی‌داشتند. زمانی که نیروی پیش‌برندۀ سیستم بانکی از جمله در تعیین نرخ سود، انگیزه‌های غیرهماهنگ بانک‌ها و مؤسسات اعتباری متکثر خصوصی است، کنترل‌گری این جریان امری بسیار پیچیده و خطیر خواهد بود. به عبارت دیگر، اعمال کنترل دستوری بر نرخ بهره در این شرایط، نیازمند سازمان اداری- نظارتی بزرگ و دقیق و در پیش گرفتن بگیر و ببندهای مکرر است که هم تمایل و هم توان اجرای آن در ایران محل تردید است، جدا از اینکه هیبت و شمایل ناخوشایندی داشته و در اکثر کشورها منسوخ شده است. لذا کشور نیازمند اتخاذ روش‌های غیرمستقیم در کنترل نرخ بهرۀ بانکی، مشابه اغلب کشورهای جهان است.نرخ سود بین بانکی متناسب با عرضه و تقاضا نوسانی بوده، به طوری که با افزایش تقاضا برای دریافت وام بین بانکی و از سوی دیگر عدم عرضه متناسب با آن، نرخ سود بالاتر می‌رود و برعکس.

۰۶. چطور می‌توان به اطلاعات هر یک از “شاخص‌های اقتصادی” دست یافت؟

نحوه دسترسی به ” اطلاعات هر یک از شاخص های اقتصادی ” در ویدیو فوق نمایش داده شده است، اگر پس از مشاهده ویدیو، همچنان ابهام یا سئوالی در این رابطه داشتید لطفا با یکی از کانال های پیش بینی شده با ما تماس حاصل فرمایید.

۴۹.نفت خام در شاخص‌های اقتصادی به معنای چیست؟

امروزه نفت خام یا پترولیوم (Petroleum)، در میدان‌های نفتی بزرگی پیدا می‌شود که این میادین در میلیون‌ها سال پیش،‌ اقیانوس‌های بزرگی بوده‌اند. استخراج نفت خام از خشکی یا زیر دریا با استفاده از تکنولوژی‌های جدید روز به روز در حال پیشرفت است. نفت خام معمولا سیاه یا قهوه‌ای تیره است اما در برخی موارد به رنگ‌های زرد، قرمز یا سبز هم یافت می‌شود. تغییرات رنگ نفت خام نشان از ترکیبات این ماده‌ پرارزش دارد. نفت‌های با مقادیر کم از گوگرد و فلزات، رنگ‌های روشن‌تری دارند. از این ماده در تهیه سوخت‌های مهم همچون گازوئیل و محصولات دیگر مانند تایر خودروها، جلیقه‌های نجات و حتی داروهای بیهوشی نیز استفاده می‌شود.
سوختن محصولات مشتق از نفت خام مانند گازوئیل، علت آزاد شدن گازهای گلخانه‌ای است که افزایش این گازها در نهایت سبب از بین رفتن تعادل طبیعی و بروز اثرات مخرب بر محیط زیست می‌شود. نفت خام و دیگر منابع فسیلی مثل زغال‌سنگ، منابع تجدیدناپذیر محسوب می‌شوند؛ زیرا برای تشکیل این منابع، میلیون‌ها سال زمان صرف شده است. این منابع روزی تمام خواهند شد و باید به فکر جایگزینی برای آن‌ها بود .

تشکیل نفت

شرایط زمین‌شناسی که در نهایت سبب تشکیل نفت شده است، از میلیون‌ها سال پیش و در زمان حیات پلانکتون‌ها و جلبکها نشأت می‌گیرد. این موجودات،‌ پس از مرگ، در کف دریا و زیر میلیون‌ها تن رسوبات دفن شدند. با خشک شدن دریاها، رسوبات باقیمانده آنها تشکیل حوضه‌های رسوبی دادند و این مواد آلی در اعماق زمین، تحت فشار و دمای زیاد لایه‌های بالایی قرار گرفتند. در نبود اکسیژن، این مواد آلی تبدیل به موادی مومی شکل با نام «کروژن» (Kerogen) شدند. کروژن‌ها با گذشت از سه مرحله دیاژنز،‌ کاتاژنز و متاژنز که حاصل زمان، فشار و دمای زیاد بود به هیدروکربن و گاز تبدیل شدند . از جمله دروس مهم در دوره کارشناسی نفت،‌ آشنایی با مبانی فرآیندهای نفت و گاز است که به همین منظور، «فرادرس» اقدام به انتشار فیلم آموزش مبانی فرایندهای صنعت نفت و گاز در قالب آموزشی ۴ ساعت و ۱۸ دقیقه‌ای کرده که در ادامه متن به آن اشاره شده است.

طبقه بندی نفت خام

نفت خام از هیدروکربن‌های متعددی تشکیل شده است. علاوه بر هیدروژن و کربن، عنصرهای دیگری مثل نیتروژن،‌ گوگرد، اکسیژن و فلزاتی همچون آهن، نیکل و مس در ترکیبات نفت خام یافت می‌شوند. ساختار مولکولی نفت خام برگرفته از ساختار جلبک‌ها، پلانکتون‌ها و گیاهانی است که آن را تشکیل داده‌اند.
تغییراتی که در ساختار مولکولی نفت خام نیز مشاهده می‌شود به دلیل شرایط فشار و دمای بالا در فرآیند تشکیل شدن نفت خام است. به سبب این تغییرات در ساختار مولکولی، نفت خامی که به سطح زمین می‌رسد شامل صدها ترکیب نفتی دیگر است. نفت سبک، نفت سنگین و قیرها از جمله ترکیبات اصلی بدست آمده در استخراج نفت خام است. لازم به ذکر است که تمامی محصولات مشتق شده از نفت خام،‌ برای استفاده در صنعت نیاز به پالایش دارند.

طبقه بندی نفت خام ، نفت خام شامل سه طبقه‌بندی کلی است:

  • طبقه‌بندی بر اساس موقعیت جغرافیایی
  • طبقه‌بندی بر اساس میزان گوگرد در آن
  • طبقه‌بندی بر اساس درجه API

طبقه‌بندی بر اساس موقعیت جغرافیایی

به طور کلی سه نوع نفت خام مرجع برای قیمت‌گذاری وجود دارد: نفت برنت، نفت تگزاس و نفت عمان. نفت برنت مخلوطی از ۱۵ نوع نفتِ دریای شمال، از میادین اسکاتلند تا نروژ است. بیشتر اروپا از این میادین تغدیه می‌شود. نفت تگزاس، نفت مرغوب و سبکی است که بیشتر در ایالت تگزاس آمریکا تولید می‌شود که تامین نفت شمال آمریکا را بر عهده دارد. نفت عمان که در مواردی نفت دبی هم نامیده می‌شود به عنوان مرجع قیمت‌گذاری نفت در خلیج فارس شناخته می‌شود . نفت اوپک هم مرجع دیگری از منابع نفتی است. اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) شامل: الجزایر، آنگولا،‌ اکوادور، ایران، عراق، گینه استوایی، گابن، کویت، لیبی،‌ نیجریه، قطر، عربستان، امارات، اندونزی، کنگو ونزوئلا است.

طبقه‌بندی بر اساس میزان گوگرد

گوگرد به عنوان ناخالصی در نفت خام وجود دارد. گوگرد موجود در نفت خام سبب خوردگی فلزات در پالایشگاه‌ها و آلودگی هوا می‌شود. نفت خام با بیش از ۰/۵ درصد گوگرد، به نام «نفت ترش» (Sour Oil) و کمتر از آن به نام «نفت شیرین» (Sweet Oil)، شناخته می‌شود. نفت شیرین به خاطر ضرر کمتری که به محیط زیست وارد می‌کند و همچنین درجه خلوص بالاتر، ارزش بیشتری دارد .

طبقه‌بندی بر اساس درجه API

استاندارد API، یک شاخص پذیرفته شده در بین محصولات نفت و گاز است. درجه API نفت، واحدی برای مقایسه چگالی نفت خام با آب است. طبقه‌بندی‌های مختلفی برای نفت خام بر اساس درجه API توصیه شده است؛ ولی به طور معمول نفت‌‌های خام زیر پانزده درجه API، به عنوان نفت سنگین و بالاتر از آن به عنوان نفت سبک در نظر گرفته می‌شوند. نفت‌های سنگین به دلیل داشتن گوگرد و فلزات،‌ نیاز به مراحل بیشتری برای پالایش دارند و از این‌رو، نفت‌های سبک محبوبیت بیشتری دارند.

۵۰.تولیدات صنعتی در شاخص‌های اقتصادی به معنای چیست؟

تولید صنعتی از ابزار و داده‌های اقتصادی است که میزان خروجی بخش‌های صنعتی (شامل ساخت، معدن و آب‌وبرق) از اقتصاد را اندازه‌گیری می‌نماید . تولیدات صنعتی تنها بخش کوچکی از میزان تولید ناخالص داخلی را در بر می‌گیرند اما به شدت به عواملی چون نرخ بهره و تقاضای مصرف حساس می‌باشند که این خصوصیت شاخص تولید صنعتی را به ابزاری مهم برای پیش‌بینی میزان تولید ناخالص داخلی و در نتیجه عملکردهای اقتصادی در بازارهای آتی تبدیل نموده است .

۵۱.استخراج معدن در شاخص‌های اقتصادی به معنای چیست؟

به طور کلی، استخراج معدن، فرآیند پس از حفاری معدن در طی معدنکاری است که به برداشت مواد معدنی مورد نیاز بشر منجر می شود. در طی این فرایند مواد معدنی مورد هدف، با کمترین میزان سنگ های زائد از پوسته زمین استخراج می گردند. مطالعات و بررسی های انجام شده در این زمینه، حاکی از آن است که بشر از حدود ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد در پی استفاده و بهره برداری از سنگ ها وکانسارها بوده است. نخستین عملیات معدنکاری و استخراج، توسط مصریان حدود ۳۴۰۰ سال پیش از میلاد، جهت بهره برداری سنگ فیروزه در منطقه سینا پنینسولا صورت گرفته است. پس از آن، عملیات گوناگون معدنکاری، جهت استخراج فلزاتی از قبیل طلا، نقره، آهن، سرب در نقاط مختلف جهان انجام شده است.
معدنکاران قدیمی، در گذشته از روش های ابتدایی مانند استفاده از استخوان، چوب، سنگ و روش آتش افروزی جهت استخراج معدن بهره می برده اند. برخی از این روش ها از جمله روش آتش افروزی و خرد کردن سنگ ها، تا اواسط قرن نوزدهم نیز ادامه یافته است. با گذشت زمان، اختراع باروت و مواد منفجره باعث ایجاد انقلابی عظیم در استخراج معادن گردید. پس از اختراع دینامیت توسط نوبل، روش هایی مانند انفجار دینامیت و استفاده از ترکیب نیتروگلیسیرین و نیتروسلولز توسط معدنکاران جهت استخراج مواد معدنی رواج زیادی یافت و پیشرفت چشمگیری در صنعت معدنکاری حاصل گردید.
ورود آب به معادن، یکی از مشکلات بسیار مهم و رایج در معادن زیرزمینی محسوب می شد تا این که جیمز وات در قرن ۱۸ موتور بخار را اختراع کرد. از آن زمان تا کنون، از پمپ های بخار برای حذف آب از معادن عمیق امروزی استفاده می شود. سرانجام با اختراع مته های مکانیکی در سال ۱۸۱۳ و پیشرفت های فراوان پس از آن، این صنعت توسعه یافته و معدنکاری و استخراج معدن به شکل امروزی رواج یافت .

انواع روش های استخراج معدن و طبقه بندی آنها _ استخراج معدن، چهارمین مرحله از مراحل پنجگانه معدنکاری می باشد. به طور کلی فرایند معدنکاری شامل مراحل زیر می باشد:

  • عملیات جستجو (Prospecting)
  • اکتشاف معدن (Exploration)
  • عملیات آماده سازی (Development)
  • استخراج معدن (Exploitation)
  • بازسازی و احیا معدن (Reclamation)
۵۲.تولید برق در شاخص‌های اقتصادی به معنای چیست؟

بسیاری از انسان‌های روی زمین هر روزه از برق استفاده می‌کنند ولی ممکن است اصلا در مورد منشأ ظهور آن تا به حال فکر نکرده باشند . حرکت الکترون‌ها یا همان بارهای منفی و پوزیترون‌ها (بارهای مثبت) در مواد رسانا منجر به تولید برق می‌شود. همانطور که می‌دانیم بارهای مخالف یکدیگر را جذب می‌کنند. این مجموعه دو نوع انرژی را ایجاد می‌کند:

  • الکتریسیته ساکن (ناشی از وجود اصطکاک)
  • الکتریسیته متحرک (معروف به جریان برق)

آغاز مراحل تولید برق

به منظور آشنایی با مراحل تولید برق، بهتر است بدانید که این انرژی در نیروگاه‌ها تولید می‌شود. آنها انرژی الکتریکی را از منابع ابتدایی انرژی توسط دستگاه‌های خاص جذب می‌کنند. سوالی که پیش می‌آید این است که این منابع ابتدایی چه چیزهایی هستند؟ پاسخ با کمی تفکر حاصل می‌شود. منابع ابتدایی انرژی‌ها به دو دسته تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر در طبیعت وجود دارند. اگر به اطراف خود توجه کنید باد، خورشید، جزر و مد، آب و غیره از منابع تجدیدپذیر هستند. از منابع غیر قابل تجدید نیز به زغال سنگ، گاز طبیعی، نفت و غیره اشاره می‌شود. البته کارخانه‌هایی که به طور کلی یا جزئی نیروگاه‌های مختلفی را در اختیار دارند این انرژی تولید شده را به صورت معاملات تجاری به فروش می‌رساند.

مرحله اول – انتقال

پس از مرحله پردازش و تبدیل انرژی‌های طبیعی به انرژی الکتریسیته یا برق با استفاده از ابزارها و شیوه‌های انتقال، آن را از نیروگاه‌ها به پست‌ها یا ایستگاه‌های برق ارسال می‌کنند. انتقال که از مراحل تولید برق است به دو صورت زمینی و هوایی با کمک کابل‌ها انجام می‌شود. ترانسفورماتورها در ایستگاه‌های دریافت، وظیفه تأمین ولتاژهای مناسب به منظور مصارف را دارند. ایستگاه‌ها به طور معمول در حومه شهرها یا نزدیکی نیروگاه‌ها و بالاتر از سطح زمین ایجاد می‌شوند. حتی اگر خیلی بزرگ نباشند ممکن است در داخل شهرها و خانه‌ها نیز دایر شوند.

مرحله دوم – توزیع

برق از طریق ایستگاه‌های فرعی به خانه‌ها توزیع می‌شود. این بخش جزئی از مراحل تولید برق به شمار می‌رود. محل زندگی تعیین می‌کند که از کدام ایستگاه، توزیع صورت بگیرد. شرکت توزیع مسئولیت دارد که به درستی برق را به منازل برساند. همچنین این شرکت‌ها موظف هستند در صورت بروز هر مشکلی در کابل‌های انتقال و توزیع آنها را تعمیر کنند.

مرحله سوم – تعیین هزینه مصرفی

قبضی که در هر دوره توسط شرکت توزیع برق در اختیار شما قرار می‌گیرد نشان دهنده میزان و هزینه انرژی است. البته شاید این بخش به طور مستقیم در مراحل تولید برق جای نداشته باشد. در روزهای مشخص ماموران این شرکت‌ها به منظور تعیین میزان برق استفاده شده به خانه‌ها می‌آیند. آنها ارقامی را از روی کنتور خانه‌ها یادداشت می‌کنند و سپس به منظور محاسبه هزینه مصرف برق گزارش‌هایی را در اختیار شرکت توزیع قرار می‌دهند. همچنین جهت محافظت از قطع بی‌رویه درختان از قبض‌های کاغذی در اطلاع رسانی‌ها کمتر استفاده می‌شود. آگاهی از میزان برق مصرفی از طریق ارسال پیامک به تلفن‌های همراه مشتریان انجام می‌شود .

۵۳.تولید فولاد در شاخص‌های اقتصادی به معنای چیست؟

فولاد یکی از مواد مهم در ایجاد پایه های جامعه صنعتی است. فولاد یک ماده آهنی است که از مقادیر کمی کربن و عناصر آلیاژی تشکیل می شود و می تواند به صورت هزاران ترکیب با خواص دقیق جهت برآورد نیازهای مختلف ایجاد شود. ارزش فولاد تولید شده در جهان سالانه بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار است. آهن آلات در مجموعه وسیعی از صنایع مانند تولید وسایل حمل و نقل، ساختمان سازی، آزادسازی انرژی مثل الکتریسیته و گاز طبیعی، تولید غذا به کمک ماشین های کشاورزی، آبرسانی به وسیله پمپ ها و خطوط لوله و توجه به سلامتی با تجهیزات پزشکی کاربرد دارد .
فولاد در اکثر کشورهای جهان تولید می شود، بیش از ۹۶ درصد فولاد جهان در ۳۶ کشور تولید می شود. چین بزرگ ترین تولیدکننده فولاد است که مقدار ۵۶۷ میلیون تن فولاد را تولید کرد. دو کشور دیگر نیز بیش از ۱۰۰ میلیون تن فولاد را تولید کرده اند، ژاپن با ۸۷ میلیون تن و روسیه با ۵۹ میلیون تن. این سه کشور با هم تقریبا ۴۰ درصد فولاد جهان را تولید می کنند. در مجموع ، ۲۰ کشور اول تولیدکننده فولاد حدود ۸۷ درصد فولاد جهان را در سال ۲۰۰۹ تولید کرده اند.
در حالی که چین بزرگ ترین تولیدکننده فولاد است، در عین حال بزرگ ترین مصرف کننده آن با مصرف ۵۰۰ میلیون تن در سال نیز می باشد. ۲۰ کشور اول دنیا در مصرف فولاد بیش از ۸۳ درصد فولاد جهان را مصرف می کنند. شکل زیر ارزش فولاد و دیگر مواد مورد استفاده عمومی نشان داده می شود. اگرچه ارزش دقیق مواد تولید شده با زمان تولید و تورم قیمت ها تغییر می کند، بزرگی نسبی ارزش این محصول در جهان نسبت به دیگر مواد آشکار است .
بزرگ ترین بازارها برای تولید فولاد شامل مراکز تعمیرگاهی ، ساختمان سازی؛ صنایع خودروسازی و صنایع حمل و نقل می شود. بیشترین درصد یعنی ۲۶ درصد فولاد تولیدی را مراکز کارگاهی تعمیرگاهی مصرف می کنند.

معرفی روش های تولید فولاد

با توجه به تنوع موارد استفاده فولاد در دنیا و گسترده شدن دایره مصرف فولاد، تولید فولاد همگام با پیشرفت تکنولوژی تغییرات بسیاری داشته است که در پی این تغییرات تولیدکنندگان سعی در بالا بردن بهره وری و استفاده از انرژی و سوخت های ارزان تر با توجه به محیط جغرافیایی خود کرده اند . امروزه فناوری های مورد استفاده در تولید محصولات فولادی در مراحل بعد از به دست آوردن فولاد مذاب یعنی ریخته گری و نورد، کم و بیش یکسان است اما برای به دست آوردن فولاد مذاب یا خام، از فناوری های مختلفی می توان استفاده کرد .

به طور کلی فولاد خام در ایران از دو روش زیر تولید می گردد:

۱ – تهیه آهن خام یا چدن مذاب در کوره بلند و تولید فولاد در کنورتورهای اکسیژنی که این روش در ذوب آهن اصفهان انجام می شود.

۲ – احیای مستقیم سنگ آهن و ذوب آهن اسفنجی و قراضه در کوره های الکتریکی از قبیل قوس الکتریکی نظیر کوره های قوس الکتریکی فولاد خوزستان یا کوره های القایی مجتمع فولاد جنوب

لازم به ذکر است که تولید فولاد از روش های دیگری نظیر روش کوره باز نیز انجام می گیرد که با توجه به حجم تولید بسیار محدود آن در جهان ، که طبق آمار جامعه جهانی فولاد حدود ۲.۵ درصد از کل تولید فولاد جهان در سال ۲۰۰۷ بوده است و همچنین کاهش پیوسته تولید از این روش ، در اینجا مورد بررسی قرار نمی گیرد.
در روش اول، که شیوه سنتی تولید است از احیای غیر مستقیم آهن استفاده گردیده، سنگ آهن پس از فرآوری به همراه آهک و کک وارد کوره بلند شده، آهن خام یا چدن مذاب به دست می آید. در مرحله بعد آهن خام در یک مبدل به فولاد مذاب تبدیل گردیده، کربن و ناخالصی های دیگر آن به کمک اکسیژن خارج و فولاد خام تولید می گردد. روش دوم تولید فولاد، استفاده از کوره های الکتریکی و ذوب مجدد قراضه آهن و فولاد می باشد. به دلیل کمبود منابع قراضه در جهان و نیز رشد فزاینده قیمت آن در طول سال های گذشته، در این روش می توان به همراه قراضه از آهن اسفنجی نیز برای ذوب در کوره استفاده نمود.
در کشور هند حدود ۷۰ درصد تولید آهن اسفنجی با استفاده از زغال سنگ (حرارتی یا کک نشو) و حدود ۳۰ درصد با استفاده از گاز ( در ۷ کارخانه) تولید می گردد. روش های استفاده از ذغال سنگ در فرآیند احیای مستقیم در هند متنوع بوده و تعدادی از آن ها عبارتند از :

  • روش SL/RN
  • روش JINDAL
  • روش DRC
  • روش CODIR