مجموعه آموزش ها و راهنمای استفاده از شبکه اطلاع رسانی طلا، سکه و ارز
صندوق سرمایه گذاری با پشتوانه طلا نوعی صندوق سرمایه گذاری مشترک یا صندوق مشترک قابل معامله در بورس است (ETF) است که منابع مالی موجود در صندوق در ابتدا در شرکتهای تولید کننده طلا و همینطور برای خرید شمش طلا سرمایه گذاری می شود. با فرض اینکه صندوق سرمایه گذاری با پشتوانه طلا بخش اصلی سرمایه صندوق را در شمش طلا یا سهام و سایر اوراق بهادار معادن و کارخانجات تولید طلا سرمایه گذاری کند، سهام یا واحدهای این نوع صندوق، وابستگی بسیار نزدیکی با قیمت نقدی طلا خواهد داشت.
در حالی که بسیاری از صندوق های سرمایه گذاری بر شناسایی شرکتهای مرتبط با فلزات گرانبها تمرکز دارند، جدیداً برخی صندوقهای قابل معامله در بورس ایجاد شده اند که به طور مشخص بر خرید و مالکیت شمش طلا تمرکز کرده اند. صندوق سرمایه گذاری با پشتوانه طلا ابزار ارزشمندی برای سرمایه گذاران و همینطور معامله گران و سفته بازان به حساب می آید. چرا که طلا کالایی با نوسان پذیری قیمت بالاست و سفته بازان نیز علاقه زیادی به نوسان قیمتها دارند.
این صندوقها همچنین برای پوشش ریسکهایی که از بی ثباتی هایی سیاسی و جغرافیایی ناشی می شود بسیار مفید هستند. طلا کالایی مناسب و ارزشمند برای حفظ ارزش پول و پوشش ریسک مربوط به سقوط ارزش پول ملی و ارزهای بین المللی است.
یک سرمایه گذار حقیقی یا حقوقی با سرمایه گذاری در صندوق سرمایه گذاری با پشتوانه طلا میتواند در این نوع از دارایی سرمایه گذاری کرده و در معرض مزایا و احیاناً معایب مالکیت طلا قرار بگیرید با این تفاوت که زحمت و تلاشی برای خرید، تحویل و نگهداری طلا مطابق آنچه در بازار کالاهای فیزیکی اتفاق می افتد، متحمل نمی شوید.
این واسطهها متنوعاند اما معروفترین آنها «صندوقهای سرمایهگذاری مشترک» هستند. این نهادهای مالی با تشکیل سبد سهام میکوشند که ریسک را برای سرمایهگذاران کاهش دهند و بازدهی را حداکثر سازند؛ البته در قبال ارائه این خدمات کارمزد هم میگیرند. این کارمزد در حقیقت بهای تحلیل سهام گوناگون است که مدیر صندوق قاعدتا باید به دقت آن را انجام دهد تا از میان فرصتهای موجود، بهترینها را برای سرمایهگذاری انتخاب کند.
روش سرمایهگذاری غیر مستقیم به ویژه برای کسانی که از اطلاعات کافی در حوزه مالی برخوردار نیستند یا فرصت کافی برای جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات بازار و شرکتها را ندارند توصیه میشود. صندوقها از طریق انتشار «واحدهای سرمایهگذاری» (Unit) وجوه سرمایهگذاران حقیقی یا حقوقی را جمع کرده و به منظور کسب سود، آنها را در داراییهای مختلف سرمایهگذاری میکند. سرمایهگذاران میتوانند در هر زمان سرمایهگذاری خود را از طریق ابطال واحدهای سرمایهگذاری به وجه نقد تبدیل کنند. بدیهی است قیمت واحدهای صندوقهای مشترک میتواند روزانه تغییر کند. وقتی سرمایهگذار واحد خود را ابطال میکند پولش را به قیمت روز دریافت میکند که میتواند کمتر یا بیشتر از مقدار اولیه سرمایهگذاری باشد. کلیه صندوقهای مشترک سهام در ایران تحت نظر سازمان بورس بوده و تحت نظارت دقیق قانونی قرار دارند.
سودآوری: طبیعتا اولین تمرکز هر سرمایهگذار برای قرار دادن پول خود در یک صندوق «میزان بازدهی» یا همان «سودآوری» است. نگاه کردن به عملکرد یک، سه یا پنج ساله میتواند معیار خوبی برای ارزیابی وضعیت صندوق از این لحاظ باشد. بهتر است که عملکرد صندوق را هم در مواقع رونق و هم مقاطع رکود بازار مطالعه کنیم . همچنین باید وضعیت سودآوری صندوق را با سودآوری شاخص بازار (که نمایانگر وضعیت کلی بورس است) مقایسه کرد که تا یک معیار مناسب جهت مقایسه ایجاد شود.
اما نکته مهم این است که بازدهی صندوق به تنهایی معیار کافی برای انتخاب یا عدم انتخاب یک صندوق نیست زیرا عملکرد قبلی صندوقها به هیچ وجه تضمینکننده عملکرد آینده آنها نیست به ویژه اگر عمر صندوق کمتر از پنج سال باشد. به همین دلیل، بررسی ۶ عامل دیگر نیز اهمیت زیادی دارند. برای مقایسه بازدهی صندوقهای سرمایهگذاری در سهام میتوانید به لینک زیر مراجعه کنید که امکان مقایسه ماهانه، سه ماهه، ۶ ماهه، سالانه و از ابتدای فعالیت صندوقهای سرمایهگذاری در سهام را فراهم میکند. در این خصوص بهتر است بازدهی از ابتدای فعالیت را مبنای مقایسه قرار دهید که نرخ سود سالانه صندوقها از زمان تاسیس را محاسبه میکند. البته این مقایسه در مورد صندوقهای با عمر طولانی تر (بیش از سه سال) معنادار است.
عمر و اندازه صندوق: قبل از سرمایهگذاری در صندوق وضعیت کلی آن را مطالعه کنید تا مشخص شود که چه مدتی است صندوق در حال اجرا است و اندازه داراییهای آن چقدر است. صندوقهایی که تازه تاسیس شدهاند و اندازه کوچکی دارند، برخی اوقات در کوتاهمدت عملکرد عالی دارند، چرا که این صندوقها بعضا با سرمایه کوچک خود در سهام کوچکتر که بازدهی بالایی دارند سرمایهگذاری میکنند و این باعث عملکرد مطلوب صندوق میشود که طبیعتا مستمر نخواهد بود. بنابراین اتکا بر عملکرد صندوقهایی که اندازه و عمر کمی دارند نمی تواند ملاک تصمیم گیری دقیقی باشد. برای ارزیابی توانایی مدیریت صندوق بهتر است که عملکرد طولانی مدت صندوق (سه تا پنج سال) را مد نظر قرار دهید و در عین حال به ارزش کل صندوق به عنوان یک معیار مهم در بررسی خود توجه کنید.
نوسان و ریسک: با اینکه عملکرد قبلی نمیتواند پیش بینیکننده شرایط آینده باشد اما میتواند به شما نشان بدهد که ارزش واحدهای صندوق چقدر نوسان داشته است. معمولا اگر نوسان بازدهی در دورههای مختلف زمانی بالا باشد، نشانه ای در جهت ریسک زیاد است؛ این ویژگی با مراجعه به سایت صندوقها و مشاهده نمودار عملکرد آنها به صورت سریع قابل مشاهده است. اگر شما احتیاج دارید که پولتان در یک سال بازده خاصی داشته باشد، بهتر است در صندوقهای با نوسان بالا سرمایهگذاری نکنید. صندوقهای پرریسک در فضای منفی و مثبت بازار تلاطم زیادی را تجربه میکنند و در شرایط منفی بازار میتوانند (هر چند به طور موقت) کل بازدهی شما را از بین ببرند.
روند نمودار عملکرد صندوق بیان میکند که سود صندوق از نوسانات مکرر در طول چند سال به دست آمده یا اینکه در بازده طولانی با شیب ثابت و پیوسته ای تحصیل شده است.به عنوان مثال، دو صندوق ممکن است در یک دوره پنج ساله هر سال ۳۰درصد سود کرده باشند اما روش دسترسی به این سود میتواند کاملا متفاوت باشد. یکی ممکن است در یک سال عملکرد عالی و در سال بعد عملکرد ضعیف داشته باشد در حالی که صندوق دیگر رشد ۳۰ درصدی را به صورت نسبتا یکنواختتر در هر سال محقق کند. در این حالت طبیعتا مطلوبیت صندوق دوم برای سرمایهگذار بیشتر خواهد بود.
این در حالی است که میزان گردش کلی بازار سهام در ایران بسیار پایینتر از سایر کشورها است. به عنوان مثال، نسبت گردش کل سهام در بازار نیویورک در سال ۲۰۰۹ برابر ۵/۱ مرتبه و در بازار استانبول ۳/۱مرتبه بوده که این رقم برای بازار سهام ایران در همین سال ۲۹/۰ مرتبه بوده است.
بدین ترتیب علت گردش بالای سهام در صندوقها را احتمالا باید در تضاد منافع موجود در شرکتهای کارگزاری به عنوان «مدیر» و «معامله گر» جستوجو کرد. کارگزاران طبیعتا از انجام خرید و فروش مکرر کارمزد دریافت میکنند اما حجم بالای دادو ستدها و هزینههای معاملاتی آن باعث تضعیف عملکرد صندوقها در مقایسه با شاخص بورس به عنوان سمبل استراتژی «خرید و نگهداری» می شود. از این رو با توجه به رابطه معکوس نسبت گردش سهام و بازدهی، سرمایهگذاران باید به دنبال صندوقهایی با میزان گردش پایین تر باشند که طبیعتا بازدهی بیشتری را در طول زمان کسب میکنند.
علاوه بر این، متوسط رقم سرمایهگذاری صندوقها در صنعت برتر (صنعتی که بیشترین داراییهای صندوق در آن متمرکز شده) حدود ۲۵ درصد است که نشانگر تنوع بخشی پایین در انتخاب دارائیها است. بنابراین اگر قصد سرمایهگذاری در یک صندوق حرفه ای با ریسک قابل قبول را دارید حتما به دنبال بررسی تعداد صنایعی باشید که در گذشته در صندوق وجود داشتهاند و بین دو صندوق با بازدهی مشابه به سراغ صندوق متنوعتر (که طبیعتا ریسک کمتری را به شما تحمیل میکند) باشید.
علاوه بر این، از توان کارشناسی مدیر صندوق برای مطالعه و تحلیل دقیق اوضاع بازار و سهام اطلاع یابید و در نهایت اصل «تضاد منافع» را در انتخاب مدیر صندوق مد نظر قرار دهید. تضاد منافع بیان میکند که مدیریت صندوق نباید منافعی به جز دریافت کارمزد از صندوق داشته باشد؛ بدین ترتیب بر فرض مثال اگر مدیر صندوق از انجام معاملات سهام نیز منتفع شود (نظیر کارگزارانی که بخش مدیریت صندوق را از معاملات تفکیک نکردهاند) این یک نکته منفی برای سرمایهگذار خواهد بود زیرا مدیر در بین دو منفعت متضاد (کسب بازدهی برای صندوق از طریق نگهداری سهام یا انجام خرید و فروش هر چه بیشتر برای کسب کارمزد) درگیر خواهد شد که طبیعتا میتواند کسب حداکثر بازدهی برای سرمایهگذاران را در اولویت قرار ندهد.
آمارها نشان میدهد سرمایهگذاران حساسیت روزافزونی درخصوص هزینهها داشته و گرایش زیادی به سرمایهگذاری در صندوقهای با هزینههای کمتر دارند. در حال حاضر میزان دریافت هزینه از کلیه صندوقهای سرمایهگذاری در ایران مشابه یکدیگر و برابر حدود چهار درصد درسال است که در قیمت ابطال واحدهای سرمایهگذاری به طور خودکار منعکس میشود. به نظر میرسد به منظور افزایش رقابت و جذابیت این ابزارهای مالی، رقابتی شدن کارمزدهای صندوقهای مشترک در آینده نزدیک در دستور کار قرار گیرد که به طور طبیعی یک عامل مهم در انتخاب صندوقهای برتر توسط سرمایهگذاران خواهد بود. در پایان یادآور میشود هفت بند فوق، در بردارنده نکاتی ساده و ابتدایی برای تصمیمگیری درخصوص نخستین سرمایهگذاری در صندوقهای مشترک است و میتوان براساس معیارهای پیچیدهتر و علمیتر نیز به مقایسه بررسی عملکرد صندوقهای سهام پرداخت که این مهم را به مطالب آتی پرسش و پاسخ موکول میکنیم.
صندوق سرمایه گذاری مبتنی بر درآمد نوعی از صندوق سرمایه گذاری است که بر درآمد جاری چه به شکل ماهانه و چه فصلی، تأکید دارد و نقطه مقابل صندوقهایی است که به افزایش سرمایه توجه دارند. چنین صندوقهایی دارای انواع تعهدات بدهی و اوراق مشارکت دولتی، شهرداری و شرکتی، سهام ممتاز، ابزارهای مالی بازار پول نظیر سپرده های بانکی و سهام بورسی دارای سود سهام هستند.
قیمت سهام صندوق های سرمایه گذاری مبتنی بر درآمد ثابت نیستند، قیمت سهام این صندوق ها با افزایش نرخ بهره، کاهش یافته و با کاهش آن، زیاد میشود. بهطورکلی، اوراق قرضه و مشارکتی که در پرتفوی این صندوق ها لحاظ میشوند دارای رتبه سرمایه گذاری هستند. همینطور سایر اوراق بهادار از کیفیت اعتباری کافی برای تضمین حفظ سرمایه برخوردارند.
در بورسهای توسعه یافته دو نوع صندوق با ریسک بالا وجود دارد که در بین سرمایه گذاران بسیار محبوب است و در گروه صندوق سرمایه گذاری مبتنی بر درآمد جای دارند: صندوق های سرمایه گذاری در اوراق با بازده بالا و صندوق های سرمایه گذاری در وام های بانکی. اولی در اوراق قرضه «بنجل» شرکتی و دومی در وام های با نرخ بهره شناور که بهوسیله بانک ها یا سایر مؤسسات مالی ارائه میشود، سرمایه گذاری میکنند. چنین صندوقهایی در بازار مالی ایران وجود ندارند.
صندوق سرمایه گذاری رشدمحور متشکل از پرتفوی متنوع سازی شده است و از سهامی تشکیل شده که بر افزایش قیمت سهام به عنوان هدف اصلیاش، با کمترین مقدار پرداخت نقدی سود سهام تمرکز دارد. پرتفوی این صندوق ها اساساً شامل شرکتهایی میشود که دارای رشد درآمدی بالاتر از میانگین بوده و درآمدهای خود را برای تحقیق و توسعه صندوق، مجدداً سرمایه گذاری میکنند.
بیشتر صندوق های سرمایه گذاری رشدمحور افزایش سرمایه احتمالی بالاتری را نسبت به میانگین، پیشنهاد میدهند. صندوق سرمایه گذاری رشدمحور نوسان پذیر تر از صندوق های موجود در شاخههای ارزشی ترکیبی است. شرکتهای موجود در پرتفوی صندوق های رشدمحور در فاز توسعه هستند و انتظار نمیرود که سود سهام نقدی پرداخت کنند. سرمایه گذاری در صندوق های رشدمحور نیازمند تحمل ریسک و نگه داری دارایی با یک افق زمانی پنج تا ۱۰ سال است.
به صندوق سرمایه گذاری مشترکی که دارایی هایش را در تعداد نسبتاً زیاد و متنوعی از سهام عادی سرمایه گذاری میکند، صندوق سرمایه گذاری در سهام گفته میشود. مدل سرمایه گذاری این نوع صندوق ها، به اندازه شرکت یا سبک سرمایه گذاری محدود نمیشود.
صندوق پوشش ریسک یک نوع ابزار جایگزین برای سرمایه گذاری مستقیم در بورس است و از مجموعهای از صندوق ها تشکیل شده که ممکن است چندین استراتژی مختلف به کار گرفته شود تا سود بیشتری نصیب سرمایه گذاران صندوق شود. صندوق پوشش ریسک ممکن است با بهکارگیری استراتژی ها و روشهای تهاجمی مدیریت شوند یا در این صندوق ها از اوراق مشتقه و سایر اهرم های مالی در بازارهای داخلی و بینالمللی برای تولید بازده بیشتر استفاده شود. ازآنجاییکه صندوق پوشش ریسک به لحاظ آماری همبستگی کمی با پرتفویهای معمول متشکل از سهام و اوراق قرضه دارد، تخصیص مقداری از پول به این صندوق ها میتواند به متنوع سازی سبد سرمایه گذاری افراد کمک کند. توجه داشته باشید با توجه به اینکه در بورس اوراق بهادار تهران ابزارهای مشتقه متنوعی وجود ندارد، لذا تشکیل صندوق پوشش ریسک عملاً در این بازار امکانپذیر نیست.
استراتژی های صندوق پوشش ریسک ساختهشدهاند تا از فرصتهای مشخص بازار استفاده شود. صندوق های پوشش ریسک از استراتژی های مختلف سرمایه گذاری استفاده میکنند و به این خاطر بر اساس سبک سرمایه گذاری طبقهبندی میشوند. معمولاً نوعی متنوع سازی قابلتوجه در نوع پوشش ریسک و فرصتهای سرمایه گذاری در انواع سبکهای سرمایه گذاری وجود دارد که انعطافپذیری شکل صندوق پوشش ریسک را نشان میدهد. عموماً، این متنوع سازی با افزایش گستره انتخابها، به سرمایه گذاران سود میرساند.
ازنظر قانونی، صندوق پوشش ریسک بیشتر بهعنوان شرکت تضامنی مختلط سرمایه گذاری خصوصی برپا میشود که برای تعداد محدودی از سرمایه گذاران بااعتبار بالا باز بوده و نیازمند یک سرمایه گذاری اولیه قابل توجه است. سرمایه گذاری در صندوق های پوشش ریسک از نقدشوندگی بسیار پایینی برخوردار است. چراکه اغلب لازم است سرمایه گذاران پول خود را به مدت حداقل یک سال در صندوق نگه دارند که این زمان به دوره قفل شدن شناخته میشود. برداشت وجوه سرمایه گذاری شده نیز ممکن است در بازههای خاصی مثل فصلی یا هر دو سال یکبار اتفاق بیفتد.
اولین صندوق پوشش ریسک در اواخر دهه ۴۰ میلادی بهعنوان ابزاری برای پوشش ریسک خرید و فروش ایجاد شد. اخیراً سرمایه گذاران حقوقی صندوق های پوشش ریسک را بهعنوان بخشی از پرتفویی خود که بهخوبی متنوع سازی شده، بهحساب میآورند.
لازم است به این نکته اشاره کنیم که استراتژی این صندوق ها در حقیقت تلاش برای کاهش ریسک است، اما هدف بیشتر صندوق های پوشش ریسک بیشینه کردن سود سرمایه گذاران است. این اسم بیشتر ریشه تاریخی دارد، زیرا نخستین صندوق های پوشش ریسک تلاش کردند تا ریسک سقوط بازار را که ناشی از فروش استقراضی بود، پوشش دهند. صندوق های سرمایه گذاری مشترک عموماً نمیتوانند مانند صندوق های پوشش ریسک رفتار کنند. این روزها، صندوق های پوشش ریسک از هزاران استراتژی مختلف استفاده میکنند پس درست نیست بگوییم که این صندوق ها فقط «ریسک را پوشش میدهند.» در حقیقت، چون مدیران صندوق های پوشش ریسک از روشهای پر ریسک و سفته بازانه سرمایه گذاری میکنند، این صندوق ها میتواند ریسک بیشتری را برای سرمایه گذاران به همراه داشته باشند.